Με πάνω από 7.000 ποικιλίες, σε κάθε λογής χρώματα, σχήματα και μεγέθη, η ντομάτα είναι το πιο ευρέως καλλιεργούμενο λαχανικά στον πλανήτη.

Πατρίδα της ντομάτας (Lycopersicon esculentum) ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, του άγριου προγόνου της, ο οποίος παράγει κίτρινους, στο μέγεθος κερασιού και ξινούτσικους καρπούς είναι οι κοιλάδες των περουβιανών Ανδεων. Φαίνεται πως οι Ινδιάνοι δεν είχαν σε μεγάλη εκτίμηση αυτές τις ντομάτες, (οι οποίες, όταν κόβονται, χαλούν γρήγορα), γιατί ποτέ δεν επιδίωξαν να τις εξημερώσουν ή να τις καλλιεργήσουν.

Με την αρωγή των πτηνών, οι σπόροι της άγριας ντοματιάς ταξίδεψαν πολύ μακριά, για να φτάσουν κάποτε στον Κόλπο του Μεξικού και να ριζώσουν στις εύφορες πεδιάδες του. Οι Αζτέκοι, που μερικούς αιώνες αργότερα διαφέντευαν την περιοχή, απολάμβαναν πολύ τακτικά, σε συνδυασμό πάντοτε με καυτερές πιπεριές, τους καλλιεργούμενους και αρκετά μεγαλύτερους πια καρπούς της «χιτομάτλ». Όταν οι Ισπανοί κονικισταδόρες κατέλαβαν το Μεξικό, έστειλαν μερικές ντοματιές στη Σεβίλη, φορτωμένες σε κάποια από τα πλοία που μετέφεραν κλεμμένους θησαυρούς.

Σχετικά γρήγορα η ντοματιά άρχισε να καλλιεργείται ως καλλωπιστικό φυτό στους βασιλικούς κήπους πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Οι φυσιοδίφες της εποχής, πάντως, συμφωνούσαν στο ότι η μυρωδιά της είναι βαριά και δυσάρεστη, ενώ επέμεναν να κινδυνολογούν θυμίζοντας πως συγγενεύει με τον δηλητηριώδη μανδραγόρα. Διεγερμένοι από τις αφηγήσεις των εξερευνητών του Νέου Κόσμου, που μιλούσαν για τροπικά δάση, γεμάτα θεόγυμνους ιθαγενείς, η φαντασία πολλών ταύτισε την πατρίδα της ντομάτας με τον κήπο της Εδέμ. Και έτσι η ίδια θεωρήθηκε το «μήλο» που το τρισκατάρατο φίδι πρόσφερε στην Εύα για να καταδικάσει τον Αδάμ και ολόκληρη την ανθρωπότητα στην Πτώση. Ορισμένοι λόγιοι, πάλι, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα «pomi d’oro» ήταν στην πραγματικότητα τα χρυσά μήλα που έκλεψε ο Ηρακλής από τον κήπο των Εσπερίδων. Χρειάστηκε να περάσει ένας αιώνας γεμάτος προκατάληψη, για να δημοσιευτεί, το 1692, η πρώτη συνταγή για ντομάτα.

Στην Ελλάδα, πάλι, η ντοματιά ήταν εντελώς άγνωστη μέχρι το 1818, οπότε καλλιεργήθηκε στον κήπο της Μονής των Καπουτσίνων, στην Πλάκα. Γρήγορα απέκτησε πολλούς φίλους, καθώς ήδη στο πρώτο ελληνικό βιβλίο μαγειρικής που κυκλοφόρησε στη Σύρο, το 1827, βρίσκουμε δυο εδέσματα που αξιοποιούντο «χρυσόμηλο» ή «ερωτόμηλο», όπως ονομάστηκε από τους λογίους της εποχής.

Όσον αφορά τις ευεργετικές ιδιότητές της, έχει αποδειχτεί ότι προσφέρεται κυρίως για περιπτώσεις υπέρτασης, ανορεξίας και δυσπεψίας. Τελευταία, από χείλη επαϊόντων, πληροφορηθήκαμε ότι ένα μεγάλο ποτήρι φρέσκου ντοματοχυμού, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του στο αμινοξυτυροσίνη, μπορεί να απαλύνει το άγχος και τον εκνευρισμό.

Τροφή ιδανική για όσους κάνουν δίαιτα (τα 100 γρ. ωμής ντομάτας έχουν μόνο 18 kcal), είναι ταυτόχρονα πλούοια σε βιταμίνες Α, C και φολικό οξύ, ενώ δεν περιέχει καθόλου κορεσμένα λίπη, χοληστερόλη και νάτριο. Τις καλύτερες πάντως συστατικές απ’ όλες τις ουσίες της διαθέτει το καροτινοειδές λυκοπένιο, που λειτουργεί εντός των κυττάρων μας σαν ισχυρότατο αντιοξειδωτικό.

Την τακτική κατανάλωσή της φρόνιμο είναι να αποφεύγουν όσοι πάσχουν από αρθρίτιδα και όσοι νιώθουν μεγάλη αδυναμία. Οι ακόλουθοι της διατροφικής σχολής της μακροβιοτικής, πάλι, θεωρούν ότι έχει ιδιαίτερα ψυχρή φύση και αν τρώγεται συχνά, ιδιαίτερα το χειμώνα, μπορεί να προκαλέσει στον οργανισμό ενεργειακή ανισορροπία, που θα εκδηλωθεί κάποτε ως ασθένεια. Υπάρχει βέβαια και ένας απλός τρόπος, σύμφωνα με τη θεωρία τους, για να μειωθούν οι αρνητικές επιπτώσεις της, ο οποίος είναι να μην τρώγεται ωμή, αλλά μαγειρεμένη.

Η προετοιμασία του εδάφους

 Η φύτευση της έρπουσας ή αναρριχώμενης ντομάτας ξεκινά στα τέλη Απριλίου και συνεχίζεται ώς τον Ιούλιο, σε περιοχές με ήπιο φθινόπωρο. Εμείς επιλέξαμε για καλλιέργεια την βιολογική αναρριχώμενη ποικιλία Ace 55, με τον λεπτό φλοιό και τη γλυκιά γεύση, που θέλει 75 - 80 ημέρες για να δώσει τους πρώτους καρπούς της.

Οι εργασίες ξεκινούν ένα μήνα πριν από τη φύτευση με το φρεζάρισμα του κήπου μας. Με αυτό τον τρόπο προετοιμάζουμε το έδαφος, καταστρέφοντας παράλληλα τα αγριόχορτα. Λίγο πριν από τη φύτευση επαναλαμβάνουμε την εργασία για να αφρατέψει το χώμα.

Με μια τσάπα δημιουργούμε δύο παράλληλες αυλακιές (με προσανατολισμό από Βορρά προς Νότο, που απέχουν μεταξύ τους ένα μέτρο. Η φύτευση θα γίνει μέσα στα αυλάκια, προκειμένου να προστατεύσουμε τα φυτά από τους ανέμους και να συγκρατήσουμε μέσα σε αυτά το νερό του ποτίσματος.

Ανοίγουμε, μέσα στις αυλακιές, λάκκους βάθους 20 εκ. που απέχουν μεταξύ τους 60 εκ. Αυτό το κάνουμε για να διευκολύνουμε την ανάπτυξή τους, καθώς οι ντοματιές έχουν μεγάλο ριζικό σύστημα.

Φύτευση και υποστήλωση

Βήμα 1ο

Ελέγχουμε τα νεαρά φυτά μας (12 στο σύνολο) να είναι υγιή, με καλά ανεπτυγμένο ριζικό σύστημα.

Βήμα 2ο

Πριν τη φύτευση ξεκινά η λίπανση. Σε κάθε λάκκο ρίχνουμε μία χούφτα βιολογικό λίπασμα τύπου 7-7-10. Προσθέτουμε το μείγμα φύτευσης (40% χώμα από τον κήπο μας, 30% κομπόστ και 30% ελαφρόπετρα) και το εμπλουτίζουμε με μια χούφτα ζεόλιθο ή γεωργικό ασβέστη (πωλούνται σε καταστήματα γεωργικών εφοδίων).

Βήμα 3ο

Βάζουμε τα νεαρά φυτά (σπορόφυτα) μέσα στους λάκκους και συμπληρώνουμε τα κενά με χώμα. Πιέζουμε ελαφρώς το χώμα με τα χέρια.

Βήμα 4ο

Για καλύτερη λίπανση προσθέτουμε επιφανειακά σε κάθε φυτό μια χούφτα φυκάλευρο (οργανικό λίπασμα από φύκια).

Βήμα 5ο

Δημιουργούμε το υποστύλωμα πάνω στο οποίο θα αναρριχηθούν οι ντοματιές. Δίπλα σε κάθε φυτό στερεώνουμε ένα καλάμι ύψους 2,5 μ.

Βήμα 6ο

Τα «σταυρώνουμε» ανά τέσσερα, σε ύψος 1,5 μ. πάνω από το έδαφος, και τα δένουμε σφιχτά με σύρμα, σε σχήμα πυραμίδας.

Βήμα 7ο

Μέχρι την πρώτη καρποδεσία ποτίζουμε 3 - 4 φορές την εβδομάδα και λιγότερο στην συνέχεια.

Η κατασκευή μας είναι έτοιμη.