Δεν είναι όλα τα φυτά ακίνδυνα για τα πρόβατα
Ο νάρθηκας (Ferula communis, Φέρουλα η κοινή), ή άρτυκας, είναι πολυετές φυτό που ανήκει στην οικογένεια Σεληνοειδή. Είναι ποώδες φυτό με χοντρό βλαστό και ύψος μέχρι 2,5 με 3 μέτρα. Το συναντάμε σε όλη τη Λέσβο και ειδικά στο δυτικό μέρος της(Άντισσα, Ερεσός, Σίγρι ), όπου πολλοί βοσκότοποι περιέχουν αυτό το δηλητηριώδες για τα αιγοπρόβατα φυτό.
Η τοξικότητά του οφείλεται στην περιεκτικότητα του σε ουσίες οι οποίες διαταράσσουν την πηκτικότητα του αίματος των ζώων, με αποτέλεσμα μετά από λήψη υψηλών δόσεων τα ζώα να παρουσιάζουν εσωτερική αιμορραγία. Οι τοξικές ουσίες που έχουν απομονωθεί από όλα τα μέρη του φυτού είναι κουμαρίνες(4-hydroxycoumarins,και pyrane (3,2-c) coumarin )με ισχυρές αντιπηκτικές ιδιότητες όπως τα ποντικοφάρμακα.
Στα αρχικά στάδια στα θηλυκά παρατηρείται πτώση της γαλακτοπαραγωγής . Στα προχωρημένα στάδια παρατηρείται αίμα στα ούρα, στα κόπρανα, αναιμία, ταχύπνοια, αδυναμία να σταθούν όρθια, ανορεξία και τελικά ο θάνατος. Τα νεαρά ζώα και ειδικά τα αρσενικά είναι περισσότερο ευαίσθητα, Αυτά πεθαίνουν πρώτα.
Η πιο επικίνδυνη εποχή είναι το φθινόπωρο που με τα πρωινά αγιάζια και τα πρωτοβρόχια τα ξερά ήδη μέρη του φυτού μαλακώνουν και τα πρόβατα τα τρώνε σαν τρελά αφήνοντας μόνο τον κορμό.
ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ
Τον Μάιο που ανθίζουν όντας ακόμα μαλακά τα κόβουμε σύριζα και πάνω στην τομή αλείφουμε με το ορμονικό ζιζανιοκτόνο 2,4D : 45% β/ο (υπό µορφή εθύλ-εξύλ εστέρα 67,67% β/ο) το οποίο τα ξεραίνει μέχρι τη ρίζα. Τα πρόβατα να μην είναι στο βοσκότοπο εννοείται !
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΡΡΩΣΤΩΝ ΖΩΩΝ
Απομάκρυνση τους σε άλλο καθαρό βοσκότοπο. Αυτό είναι αρκετό πολλές φορές ώστε τα ζώα που είναι στα αρχικά στάδια να μπορέσουν να επανακάμψουν.
Στα ζώα που έχουν εκδηλώσει συμπτώματα τα απομονώνουμε σε καθαρό περιβάλλον. Χορηγούμε βιταμίνη Κ1 (2 mgr/Kgr σωμ. βάρους) υποδόρια η ενδομυϊκά η αργά ενδοφλέβια (διαλυμένη σε φυσιολογικό ορό η σε διάλυμα Δεξτρόζης 5%), καθημερινά για μια εβδομάδα . Υποστηρικτική θεραπεία με βιταμίνες Β-complex, Βιταμίνη C ,ορούς, και ασβέστιο. Η πρόγνωση και εφόσον δεν έχουν καταστραφεί τα νεφρά είναι συνήθως καλή.
ΑΛΛΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΦΥΤΟ
ΑΛΛΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ: Κάρωνας η κουφόξυλο η άρτκας .
Ο Νάρθηκας είναι ένα πολυετές, ποώδες φυτό με παχύ και γραμμωτό βλαστό και γερή ρίζα που μπορεί να φτάσει μέχρι και 3 μέτρα ύψος. Ανήκει, μαζί με 60 περίπου άλλα είδη που φυτρώνουν στις παραμεσόγειες περιοχές και στη Δ. Ασία, στο γένος Φέρουλα (Ferula) της οικογένειας των Σκιαδοφόρων (Umbeliferae) στην ίδια δηλαδή οικογένεια με το Σέλινο, το
Γλυκάνισο, το Μαϊντανό και τον Άνηθο με τον οποίο μοιάζουν πολύ.
Τα φύλλα του είναι σύνθετα, λεπτά, πολυσχιδή με γραμμοειδή φυλλάρια και θυμίζουν αυτά του άνηθου. Τα άνθη του είναι μικρά και κίτρινα, με πέντε πέταλα. Εμφανίζονται σε μεγάλες ταξιανθίες στην κορυφή των βλαστών από τον Απρίλιο έως το Μάιο. Ο νάρθηκας κάνει πολλά σκιάδια, με πάρα πολλά άνθη και φύλλα μεγάλα, ιδιαίτερα αυτά της βάσης. Δίνει πολύ γύρη και νέκταρ και τον επισκέπτονται πολλά έντομα. Γύρω από τις ρίζες του φυτρώνουν και παρασιτούν διάφορα είδη μανιταριών, οι αρτκίτες, ή «αγκαθίτες.
Ο κορμός του, που έχει σωληνοειδή μορφή, έχει ένα, σχετικά ελαφρύ, ξυλώδες περίβλημα και στο κέντρο του υπάρχει μια μαλακή ουσία που στη φυτολογία αποκαλείται «εντεριώνη». Όταν η εντεριώνη είναι ξερή, διατηρεί τη φωτιά, χωρίς φλόγα, σαν ένα βραδύκαυστο φυτίλι και χωρίς να καίει το εξωτερικό ξυλώδες περίβλημα.
Χρήσεις: Όλα τα είδη του φυτού είναι αρωματικά και μερικά χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική. Το φυτό παράγει ένα αιθέριο έλαιο με κίτρινο χρώμα. Το κύριο συστατικό σε φυτά που συλλέχθηκαν στην Αλγερία είναι το μυρκένιο και ακολουθεί το α-πινένιο και το β-φυλλανδρένιο. Λόγω του ότι ο βλαστός του νάρθηκα δεν καίγεται εύκολα, παλιότερα οι ναυτικοί τον χρησιμοποιούσαν με τον εξής τρόπο: τον άναβαν σε μια άκρη του με αποτέλεσμα το εσωτερικό του να καίγεται πάρα πολύ αργά, σαν την «καύτρα» του τσιγάρου. Έτσι διατηρούσαν τη φωτιά στα δύσκολα ταξίδια τους. Επίσης, το μαλακό εσωτερικό του και η ευλυγισία του ξερού βλαστού ενός νάρθηκα αξιοποιήθηκε από τους αρχαίους Έλληνες και με έναν άλλο τρόπο. Το άνοιγαν κατά μήκος και το τοποθετούσαν για να περιβάλλουν και να ακινητοποιήσουν κάποιο ανθρώπινο μέλος που είχε υποστεί κάταγμα. Για το λόγο αυτό σήμερα, κάθε προστατευτικό που ακινητοποιεί ένα μέλος, εκτός από το γύψο, ονομάζεται συνήθως «νάρθηκας». Οι ξεροί βλαστοί του νάρθηκα είναι πανάλαφροι αλλά πολύ ανθεκτικοί. Με αυτούς έφτιαχναν μέχρι πρόσφατα αυτοσχέδια καθίσματα (σκαμνιά,),μπαούλα , τάπες για τις πήλινες στάμνες,κ.λ.π.
Πολιτισμός & παράδοση: Κατά τη Μυθολογία στο βλαστό του φυτού αυτού έκρυψε ο Προμηθέας το «ιερόν πυρ» (φωτιά) όταν το έκλεψε από τον Όλυμπο και τους Θεούς για να το φέρει στους κοινούς θνητούς
Το διαβάσαμε στο agrotikistegi.gr