Φλόμος: περιγραφή και ιδιότητες

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Verbascum thapsus (Φλόμος ο θάψος). Ανήκει στην οικογένεια των Σκροφουλαριειδών. Στη ώρα μας το συναντούμε με τις ονομασίες φλόμος, μελισσαντρό, βερμπάσκο, καλάνθρωπος, γλώσσα, σπλόνος, λαμπάδα του Αγίου Ιωάννη, αγκάθαρος, αλισφακιά, αλεπουκιά, αϊκέρι, ασπίωνας. Η ονομασία φλόμος, εκτός από το Βερμπάσκο, λέγεται και για το Ευφόρβιο του Σιβθόρπιου καθώς και για το Ευφόρβιο το πλατύφυλλο (που χρησιμοποιούν στο ψάρεμα, γιατί περιέχει ουσίες που εμποδίζουν τα ψάρια να αναπνεύσουν από τα βράγχια και ανεβαίνουν στην επιφάνεια). Με την ονομασία καλάνθρωπος αποκαλείται και ο Μανδραγόρας.
Είναι φυτό κοινό σε Ευρώπη και Μικρά Ασία. Πολλαπλασιάζεται μόνο του σε όλη την Ελλάδα και αναπτύσσεται σε χέρσα εδάφη, αναχώματα, ξηρά λιβάδια, χαλάσματα, ερείπια, ανάμεσα σε βράχους και στις άκρες των αγροτικών δρόμων.
Είναι φυτό διετές που φτάνει από 50 έως 120 εκατοστά ύψος. Είναι απλό ή πολυδιακλαδιζόμενο. Τα φύλλα του είναι μεγάλα, ακέραια, μακρόστενα, λογχοειδή, παχιά, μαλακά, σκεπασμένα με γκριζοκίτρινες τρίχες. Τα άνθη είναι κίτρινα, με διάμετρο 2 έως 2,5 εκατοστά σε μακρόστενο στάχυ. Ο καρπός είναι κάψα ωοειδής, κάπως μυτερή. Οι σπόροι είναι μικροί, και ακανόνιστοι. Υπάρχουν 44 τουλάχιστον είδη του φυτού στη χώρα μας με παρόμοιες θεραπευτικές ιδιότητες όπως το Βερμπάσκο το πυκνανθές ή θαψίμορφο (το συναντούμε με τα ονόματα αλεπούσι, αλεπούκια, αλεπούσια), το Βερμπάσκο το μέλαν ή κολλώδες (το συναντούμε με τις ονομασίες μέλαινα, φλόμος, φλομόχορτο, αγριοσπλόνος, μελισσανδρύ, καλανδρούδια), το Βερμπάσκο το θαψοειδές (το συναντούμε με την ονομασία άγρια δενδρομολόχα), ο Θήλυς ή Κυματόφυλος (κοινώς φλασκίνα ή αβδελόχορτο ή μελίσαντρος), η Σίλφη (κοινώς σπειρί ή αγιαννόχορτο ή αγριόσπλονος)κ.α. Ένα άλλο είδος είναι το Verbascum undulatum (Βερμπάσκο το κυματώδες), το οποίο είναι το θηλυκό βερμπάσκο) τα άνθη του οποίου αν τα τρίψεις πάνω στις μυρμηγκιές τις περιορίζουν. Το είδος Verbascum densiflorum περιέχει ιριδοειδή γλουκονικά παρόμοια με αυτά του Πλαντάγκο, τα οποία έχουν την ιδιότητα να διεγείρουν την αποβολή του ουρικού οξέως από τα νεφρά.
Ιστορικά στοιχεία:
Ο φλόμος ήταν βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης αποκαλούσε Το φυτό βερμπάσκο το μέλαν. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τη ρίζα του φυτού σε περιπτώσεις αναπνευστικών προβλημάτων, διάρροιας, κράμπας, φλεγμονών των ματιών και ως επουλωτική. Ο Πλίνιος (77 μ.Χ.) αναφέρει πως «τα υποζύγια που δεν υποφέρουν μόνο από βήχα, αλλά και από σπασμένα πλευρά, ανακουφίζονται αν πιουν λίγο από το βότανο αυτό».
Στη λαϊκή ιατρική του τόπου μας γνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού και το χρησιμοποιούσαν κύρια για διαταραχές του αναπνευστικού. Επίσης μούσκευαν άνθη του φυτού σε ελαιόλαδο για μερικές μέρες και χρησιμοποιούσαν το λάδι κατά της ωτίτιδας υπό μορφή σταγόνων για τα αυτιά.
Παράλληλα το χρησιμοποιούσαν για τη δημιουργία χρωστικής που βάφει τα υφάσματα κίτρινα, πορτοκαλί ή καφέ.
Τα φύλλα τα χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν ως υποκατάστατο του καπνού, ενώ το τριχωτό χνούδι από τα φύλλα το χρησιμοποιούσαν για να φτιάχνουν φυτίλια για τις λάμπες πετρελαίου.
Στην Κρήτη το βότανο το ονομάζουμε μελισσαντρού. Οι χωρικοί έλεγαν για το φυτό ότι «κλαίει η Μελισσαντρού» γιατί το φυτό έχει την ιδιότητα όταν κτυπήσεις τον βλαστό με ένα ξυλαράκι να ρίχνει τα άνθη του μέσα σε 30 έως 60 δευτερόλεπτα. Τα παιδιά κτυπούσαν το φυτό λέγοντας «Μελισσαντρού, Μελισσαντρού, Μέλισσα κακομοίρα, τον άντρα σου σκοτώσανε και τα παιδιά σου πήραν και συ φορείς τα κίτρινα, βγάλε τα κακομοίρα». Η πτώση των ανθέων είχε απασχολήσει την Βοτανική Επιστήμη από το 1824 όπως αναφέρει ο Σπ. Μηλιαράκης στο «Εγχειρίδιο Βοτανικής».
Συστατικά-χαρακτήρας:
Το βότανο είναι ελαφρώς γλυκό, δροσερό και υγρό. Περιέχει γλίσχρασμα, κόμμι, σαπωνίνες, κιτρινόχρωμο πτητικό έλαιο, οξύ όμοιο με το ελαϊκό, μαλικό και φωσφορικό ασβέστιο, οξικό κάλιο, σάκχαρο, χλωροφύλλη, κίτρινη χρωστική (κροζετίνη, ξανθοφύλλη), ρητινώδη ύλη, μεταλλικά στοιχεία, φλαβονοειδή (εσπεριδίνη, βερβασκοσίδη), γλυκοσίδια (οκουμπίνη κ.α.).
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη - συλλογή:
Το φυτό ανθίζει από Μάιο έως Σεπτέμβριο. Συλλέγεται όλο το καλοκαίρι. Για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες χρησιμοποιούνται τα ξηρά άνθη και φύλλα του φυτού κύρια, αλλά και η ρίζα. Τα φύλλα συλλέγονται πριν πάρουν καφέ χρώμα. Τα ξηραίνουμε στη σκιά. Αν το ξηρό βότανο βρεθεί σε υγρό περιβάλλον τα άνθη γίνονται καφέ και χάνουν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Δρα ως αποχρεμπτικό, μαλακτικό, ήπιο διουρητικό, ήπιο ηρεμιστικό και επουλωτικό. Τα άνθη είναι ευεργετικά για το αναπνευστικό σύστημα. Τονώνουν τις βλεννογόνους μεμβράνες του αναπνευστικού, μειώνοντας τις φλεγμονές και διεγείροντας την παραγωγή υγρών, διευκολύνοντας έτσι την απόχρεμψη.
Θεωρούνται ειδικό ίαμα για τη βρογχίτιδα, όταν υπάρχει έντονος βήχας με ερεθισμό του λαιμού. Συνδυάζεται άριστα με το Μαρρούβιο, το Βήχιο και τη Λομπέλια για τη θεραπεία της βρογχίτιδας.
Οι αντιφλεγμονώδεις και μαλακτικές ιδιότητες κάνουν αποτελεσματικό το φυτό σε περιπτώσεις φλεγμονής της τραχείας και άλλων παρόμοιων καταστάσεων.
Δρα θετικά σε παθήσεις του εντερικού σωλήνα και των ουροφόρων οδών.
Για εξωτερική χρήση έγχυση εν ψυχρώ του βοτάνου σε ελαιόλαδο είναι εξαιρετικό για να καταπραΰνει και θεραπεύσει κάθε φλεγμένουσα επιφάνεια στην επιφάνεια του δέρματος.
Το αφέψημα των φύλλων βοηθά εξωτερικά σε πλύσεις για περιπτώσεις διάρροιας και δυσεντερίας, για επαλείψεις εγκαυμάτων, κνησμών ή λειχήνων, ενώ το ίδιο αφέψημα είναι καθαρτικό, υπακτικό. Τονώνει και καθαρίζει τα μάτια και κατευνάζει τις φλεγμονές των βλεφάρων.
Αν και βασικά χρησιμοποιούμε φύλλα και άνθη, οι ρίζες δεν έχουν λίγες ιδιότητες. Οι ρίζες τεμαχισμένες και ξεραμένες γίνονται πολύ καλό διουρητικό αφέψημα, το οποίο είναι εξ ίσου αποτελεσματικό κατά των παθήσεων του στήθους, κατά του βήχα και κατά της υπερβολικής βλέννας, των φλεγμονών του στόματος και του λάρυγγα.
Στην ομοιοπαθητική το χρησιμοποιούν για τους ίδιους λόγους που αναφέραμε καθώς επίσης και για τα παιδιά που συνεχίζουν να έχουν νυκτερινή ενούρηση όταν μεγαλώνουν.
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε μία με δύο κουταλιές του τσαγιού ξηρά φύλλα ή άνθη και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10 έως 15 λεπτά. Το ρόφημα το πίνουμε τρεις φορές την ημέρα.
Σε βάμμα η δοσολογία είναι από 1 έως 4 ml τρεις φορές την ημέρα.
Σε κατάπλασμα (με γάλα) τα φύλλα χρησιμοποιούνται κατά των πόνων από αιμορροΐδες και κατά των εξωτερικών φλεγμονών (καλόγερων, εξανθήματα κ.α.)
Σε γαργαρισμούς σε συνδυασμό με ξύδι ή μέλι για στηθικά νοσήματα και παθήσεις του λαιμού.
Σε ίδιες ποσότητες με το φασκόμηλο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε στο μπάνιο για την αντιμετώπιση των ρευματισμών.
Προφυλάξεις:
Το έγχυμα των ανθέων θέλει προσεκτικό σούρωμα για να μην περάσουν οι μικρές τρίχες που μπορούν να ερεθίσουν τον λαιμό και να προκαλέσουν βήχα.
*Άρθρο του Σάκη Κουβάτσου στα Χανιώτικα Νέα
Πηγή:.herb.
Δημοφιλέστερα Άρθρα
- Τα πιό όμορφα λουλούδια του καλοκαιριού!
- Πως να φτιάξετε τα δικά σας αποξηραμένα φρούτα
- Γαρύφαλλο, το "άνθος του Διός", καλλιέργεια και ιδιότητες
- Πώς καλλιεργούμε το καρπούζι;
- Σπαθόλαδο: πώς το φτιάχνουμε
- Tροφές κατά του πονοκεφάλου
- Η ιδέα του βραχόκηπου
- Φυτέψτε Λουσίντουμ Βιβούρνο για όμορφη μπορντούρα
- Πως φτιάχνουμε λιαστές ντομάτες
- Λαχανόκηπος σε γλάστρες
Αυτό το γνωρίζατε;
-
HELMEPA: πλαστικά και αποτσίγαρα οι κύριοι υπεύθυνοι της ρύπανσης των ακτών
Αποτσίγαρα και πλαστικά, εξακολουθούν να είναι στις πρώτες θέσεις σκουπιδιών που ρυπαίνουν τις ακτές μας, σύμφωνα με την...
-
Τη Δευτέρα Απριλίου οι πληρωμές παροχών ανεργίας από τον ΟΑΕΔ
Με νέα ανακοίνωσή του, ο ΟΑΕΔ γνωστοποίησε πως έχει αποκατασταθεί το τεχνικό πρόβλημα που υπήρχε στη δημιουργία του...
-
Απειλεί τα νερά του Αιγαίου το τροπικό λαγόψαρο
Ένα τροπικό ψάρι, το λαγόψαρο, το οποίο έχει «τρυπώσει» στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί όλο και μεγαλύτερη απειλή για...
-
ΟΑΕΔ: νέα προγράμματα έως τον Οκτώβριο
Έξι προγράμματα για ανέργους αναμένεται να τρέξουν από τις αρχές Αυγούστου έως και τον Οκτώβριο, ΟΑΕΔ και υπουργείο...
Καλοκαιρινός κήπος
Ο κήπος μας το καλοκαίρι
Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι ο ελληνικός κήπος είναι στις δόξες του στα μέσα του καλοκαιριού. Αντίθετα, είναι μάλλον θλιβερός, κουρασμένος...
διαβάστε αναλυτικά »
Ζώα και κήπος
Χελιδόνια: οι καλοκαιρινοί φτερωτοί μας φίλοι
Όταν βλέπουμε τα χελιδόνια, καταλαβαίνουμε ότι ήρθε το καλοκαίρι και όταν φεύγουν έρχεται το φθινόπωρο! Τί γνωρίζουμε όμως, γι αυτά; Τι τρώνε;Μικρά έντομα...
διαβάστε αναλυτικά »
Κατασκευές κήπου για παιδιά
Κηπουρική για τα παιδιά
Κηπουρική για παιδιά: καλλιεργώντας το μέλλον! Ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους κατανόησης βασικών εννοιών της ζωής από τα παιδιά είναι η εισαγωγή...
διαβάστε αναλυτικά »
Δημιουργία φράκτη
Η περίφραξη στον κήπο μας
Σιδερένια κάγκελα, τσιμεντένιες ή πέτρινες μάντρες, απλό σύρμα περίφραξης και ξύλινα καφασωτά, κάγκελα και φράχτες, οι πιο συνηθισμένες επιλογές για να οριοθετήσετε...
διαβάστε αναλυτικά »
Αυτό το γνωρίζατε;
Στάχτη στα φυτά !
Ένα είδος «φυσικής» διατροφής των φυτών είναι η στάχτη. Αυτή την εποχή (χειμώνας), υπάρχει στην εξοχή σε αφθονία. Από ξυλόσομπες, τζάκια αλλά...
διαβάστε αναλυτικά »
Η κηπουρική ανά μήνα
Μάιος, τι μπορώ να φυτέψω;
ΚηπευτικάΣπείρετε απευθείας στον κήπο σας ή στις γλάστρες σας σπόρους λαχανικών. Η εποχή αυτή είναι κατάλληλη για όλα τα λαχανικά καλοκαιρινής συγκομιδής,...
διαβάστε αναλυτικά »
Φυτά εσωτερικού χώρου
Τα πιο όμορφα φυτά για μέσα στο σπίτι
Τα φυτά εσωτερικού χώρου βλέπουμε να εξελίσσονται σε μια από τις πιο ισχυρές τάσεις στην εσωτερική διακόσμηση. Πρασινίζουν και ομορφαίνουν τον χώρο,...
διαβάστε αναλυτικά »
Αυτό το γνωρίζατε;
Οι αλλεργίες της άνοιξης: τα κύρια αλλεργιογόνα
Η αλλεργία είναι η αντίδραση του οργανισμού σε κάποιες ουσίες, τα λεγόμενα αλλεργιογόνα. Τα αλλεργιογόνα είναι χημικές ενώσεις που εισέρχονται στο ανθρώπινο...
διαβάστε αναλυτικά »