Το κουμκουάτ ανήκει στο γένος Φορτουνέλλα και στην οικογένεια ρυτοειδών (Rutaceae) (= εσπεριδοειδών (Hesperidaceae)) και περιλαμβάνει 5 είδη αειθαλών θάμνων ή δέντρων. Αρχικά είχε ταξινομηθεί στην οικογένεια των κίτρων, αλλά από το 1915 και με πρωτοβουλία του Walter T. Swingle, έξι ασιατικά είδη φρούτων ονομάστηκαν οικογένεια Fortunela προς τιμή του Robert Fortunel.

Η καταγωγή του είναι από τη Κίνα όπου το καλλιεργούσαν από το 12ο αιώνα, έφτασε δε να καλλιεργείται στην Ευρώπη στα μέσα του 19ου αιώνα ως καλλωπιστικό φυτό. Το όνομα Κουμκουάτ (στα Κινέζικα των Μανδαρίνων chin chu και στα Καντονέζικα kam kwat) σημαίνει χρυσό πορτοκάλι. Το κουμκουάτ ήταν αρκετά διαδεδομένο στην Κίνα και στην Ιαπωνία - μάλιστα η παλαιότερη περιγραφή του που σώζεται είναι σε κινέζικο κείμενο του 1178 μ.Χ., αλλά άγνωστο στη Δύση μέχρι το 1846. Εκείνη την χρονιά το έφερε στην Ευρώπη ο Robert Fortunel.

Το κουμκουάτ είναι μικρό δέντρο ή θάμνος, έχει ύψος που φτάνει τα 4 μέτρα και σήμερα καλλιεργείται στις εύκρατες και υποτροπικές περιοχές της γης για τον ομώνυμο καρπό του αλλά και ως διακοσμητικό φυτό. Ευδοκιμεί κυρίως στην Ιαπωνία, στην Κίνα και στην Φλόριντα των ΗΠΑ. Στη Χαβάη το δένδρο κουμκουάτ ανθίζει και βγάζει καρπούς συνέχεια, ενώ στον υπόλοιπο κόσμο τον Δεκέμβριο ο πράσινος καρπός γίνεται πορτοκαλί και η συγκομιδή των κουμκουάτ μπορεί να γίνει μέχρι τον Μάρτιο. Πρέπει να αναφέρουμε ότι τα κουμκουάτ είναι πιο ανθεκτικά στο κρύο από άλλα εσπεριδοειδή.

Ο καρπός της είναι στρογγυλός ή ωοειδής ανάλογα με το είδος και έχει διάμετρο που φτάνει τα 4 εκατοστά. Το χρώμα του είναι πορτοκαλί ή πορτοκαλοκίτρινο και η φλούδα του καρπού είναι αρωματική και έχει γλυκιά γεύση. Η σάρκα του καρπού δεν είναι ιδιαίτερα χυμώδης και η γεύση της είναι λίγο όξινη και γλυκιά με μικρούς σπόρους. Το κουμκουάτ μπορεί να φαγωθεί ωμό μαζί με τον αρωματικό φλοιό του, ο οποίος είναι και το πιο γευστικό μέρος του φρούτου. Επίσης το χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε νόστιμες συνταγές όπως κουμκουάτ γλυκό του κουταλιού, λικέρ από τα άνθη ή το φλοιό, μαρμελάδα και φρούτο γλασέ κουμκουάτ.

Τα φύλλα του είναι σκουροπράσινα, λογχοειδή και στιλπνά, τα άνθη του μοιάζουν με αυτά της πορτοκαλιάς και είναι μικρά, οδοντωτά και φύονται μόνα τους ή σε μικρές ταξιανθίες.

Καλλιέργεια

Στην Ελλάδα το έφερε ο Άγγλος Μέρλιν. Το 1924 φύτεψε το πρώτο δέντρο κουμκουάτ στο αγρόκτημά του στην Κέρκυρα και από τότε άρχισε καλλιεργείται σε όλη την Κέρκυρα αλλά και αργότερα και στα άλλα Ιόνια νησιά. Ακόμη και σήμερα παράγονται κουμκουάτ στο Δήμο Θιναλίων της Κέρκυρας, από τον Αγροτοβιομηχανικό Συνεταιρισμό Νυμφών. Το κερκυραϊκό κουμκουάτ μάλιστα έχει αναγνωριστεί ως προϊόν προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης. Το είδος που καλλιεργείται για τον καρπό του, κυρίως στην Κέρκυρα και στα άλλα Ιόνια νησιά, είναι το μαργαρίτα, που χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική, γίνεται γλυκό του κουταλιού και θαυμάσιο λικέρ. Ανθίζει στα μέσα του καλοκαιριού και ο πολλαπλασιασμός αλλά και η καλλιέργεια του είναι ίδια όπως τα άλλα εσπεριδοειδή.