Η μπάμια είναι αγγειόσπερμο, ποώδες, ετήσιο φυτό, ανήκει δε, στο γένος Ιβίσκος (Hibiscus) και στην οικογένεια των Μαλαχοειδών (Malvaceae). Η επίσημη ονομασία ττου είδους είναι Hibiscus esculaentus.  Η ονο­μα­σία της, μπά­μια, προ­έρ­χε­ται από την αρα­βική λέξη μπα­μάι, γεγο­νός που υπο­νοεί ότι το φυτό έφτασε στη χώρα μας μέσω των Αράβων. Η καταγωγή της είναι από την Αφρική και σήμερα καλλιεργείται σε όλες τις τροπικές και εύκρατες περιοχές για τον ομώνυμο καρπό της.

Ο βλαστός της φτάνει τα 2 μέτρα ύψος, τα φύλλα της είναι σε σχήμα καρδιάς, με μακριούς μίσχους και έχουν 3-5 λοβούς. Τα άνθη της έχουν κίτρινο χρώμα, ενώ το κέντρο τους είναι σκούρο κόκκινο. Οι καρποί του φυτού είναι οι μπάμιες.

Ο καρπός είναι μακρύς, τριχωτός, με γωνίες και μήκος από 5-15 εκατοστά και τρώγεται μόνο όταν είναι άγουρος. Το τοίχωμα του καρπού είναι σαρκώδες και βλεννώδες, ενώ, όταν ωριμάσει, ο καρπός γίνεται ξυλώδης.

Τύποι καλ­λιέρ­γειας

Υπάρ­χουν δύο τύποι καλ­λιέρ­γειας της μπά­μιας, η ποτι­στική και η ξερική. Οι ξερι­κές μπά­μιες  χρειά­ζο­νται ελά­χι­στο πότι­σμα και είναι οι πιο νόστι­μες, αλλά δίνουν σαφώς μικρό­τερη παρα­γωγή. Αν το έδα­φος της ξερι­κής καλ­λιέρ­γειας είναι αργι­λώ­δες, τότε πρέ­πει να το οργώ­νουμε καλά το φθι­νό­πωρο για να συγκρα­τή­σει υγρα­σία από τις βρο­χο­πτώ­σεις. Για τις ποτι­στι­κές καλ­λιέρ­γειες τα εδάφη πρέ­πει να μην είναι αλα­τούχα ή πολύ υγρά.

Η μπά­μια ευδο­κι­μεί σε καλο­δου­λε­μένα και δρο­σερά εδάφη. Ο πολ­λα­πλα­σια­σμός της γίνε­ται με σπορά και στην Ελλάδα σπέρ­νε­ται μέσα Μαρ­τίου με αρχές Απρι­λίου. Η συγκο­μιδή γίνε­ται δύο μήνες αργό­τερα και συνε­χί­ζε­ται μέχρι και το μήνα Αύγου­στο. Κατά το μάζεμα χρειά­ζε­ται να φοράτε οπωσ­δή­ποτε γάντια, γιατί το φυτό προ­κα­λεί έντονη φαγούρα και ερε­θι­σμό, παρό­μοιο  με αυτόν της τσουκνίδας.

Ποι­κι­λίες μπάμιας

Οι ντό­πιες ποι­κι­λίες μπά­μιας στην Ελλάδα είναι οι Μπο­για­τίου, Μπ-35, Πυλαίας, Λασι­θίου, Κιλ­κίς, Βελούδο και Λειβαδιάς.

Καλ­λιερ­γού­νται και κάποιες ξένες ποι­κι­λίες όπως οι Perkins Spineless, White Velvet, Perkin’s Mamoth, Dwarf Green Long Pod και η ινδική Pusa Sawani. Οι ξένες ποι­κι­λίες δεν προ­τι­μού­νται ιδιαί­τερα από τους Έλλη­νες καθώς παρά­γουν μεγά­λους καρ­πούς. Αυτό όμως μπο­ρεί να είναι και πλε­ο­νέ­κτημα. Στην χώρα μας καλ­λιερ­γού­νται 27.000 στρέμ­ματα περί­που και η ετή­σια παρα­γωγή φτά­νει τους 25.000 τόνους. Το μεγα­λύ­τερο μέρος της παρα­γω­γής κατα­να­λώ­νε­ται εγχώρια.

Η ανά­πτυξη της μπά­μιας, όπως και άλλων φυτών, επη­ρε­ά­ζε­ται από τη διάρ­κεια της ημέ­ρας και της ηλιο­φά­νειας. Η μπά­μια χρειά­ζε­ται πολύ ηλιακό φως, αλλιώς το λίγο φως της ημέ­ρας προ­κα­λεί πρώ­ιμη ανθο­φο­ρία και μειώ­νει το μέγε­θος των καρ­πών. Υπάρ­χουν πάντως και κάποιες ποι­κι­λίες που είναι ουδέ­τε­ρες στην ηλιακή έκθεση. Επί­σης είναι σημα­ντικό να μην υπάρ­χει μεγάλη υγρα­σία στο περι­βάλ­λον (προ­τι­μό­τερη είναι μια υγρα­σία της τάξης του 70% –75%). Σε περιό­δους και περιο­χές με μεγάλη βρο­χό­πτωση, η ποιό­τητα της μπά­μιας είναι χαμη­λό­τερη, γιατί το φυτό προ­σβάλ­λε­ται από σοβα­ρές ασθέ­νειες στο φύλ­λωμα του.

Πολ­λα­πλα­σια­σμός

Η μπά­μια πολ­λα­πλα­σιά­ζε­ται με σπό­ρους. Για κάθε στρέμμα απαι­τού­νται 2,5 με 3 κιλά σπό­ρου. Σε καλές συν­θή­κες, χρειά­ζο­νται τέσ­σε­ρες μέρες με μια βδο­μάδα για να βλα­στή­σουν. Κάποιες ποι­κι­λίες δεν επι­τρέ­πουν τη γρή­γορη βλά­στηση, γιατί έχουν ένα σκληρό περί­βλημα που την εμπο­δί­ζει. Για να λύσουμε αυτό το πρό­βλημα, εμβα­πτί­ζουμε τους σπό­ρους σε νερό για 24 ώρες και στη συνέ­χεια τους σπέρ­νουμε σε ζεστό έδα­φος. Εναλ­λα­κτικά, μπο­ρούμε να βάλουμε τους σπό­ρους σε χλιαρό νερό ή σε χλιαρή κοπριά για 24 ώρες.

Μπο­ρούμε επί­σης να καλ­λιερ­γή­σουμε τους σπό­ρους σε σπο­ρείο, πριν τους μετα­φυ­τέ­ψουμε στο χωράφι ή στον κήπο μας. Οι καλύ­τε­ροι μήνες για σπορά μπά­μιας είναι ο Απρί­λιος και ο Μάιος. Αυτή την εποχή το έδα­φος είναι αρκετά ζεστό. Πριν τη σπορά, προ­ε­τοι­μά­ζουμε το έδα­φος με άρο­τρο, ένα δύο φρε­ζα­ρί­σματα ή τσα­πί­σματα και ανα­μει­γνύ­ουμε την οργα­νική ύλη (κομπόστ).

Στη συνέ­χεια φυτεύ­ουμε τους σπό­ρους σε βάθος 2–4 εκα­το­στών. Όταν οι σπό­ροι βλα­στή­σουν και τα φυτά φτά­σουν σε 5 με 10 εκα­το­στά ύψος, τα αραιώ­νουμε ώστε να μεί­νουν 1–2 φυτά ανά 25–30 εκα­το­στά. Για να βγά­λουμε τα φυτά που περισ­σεύ­ουν, μπο­ρεί να χρεια­στεί ελα­φρύ σκάλισμα.

Η από­σταση ανά­μεσα στα φυτά πρέ­πει να είναι 20–25 εκα­το­στά και ανά­μεσα στις γραμ­μές 45–50 εκα­το­στά. Στις ξερι­κές καλ­λιέρ­γειες οι απο­στά­σεις είναι συνή­θως μικρό­τε­ρες ανά­μεσα στα φυτά, ανά 10–15 εκατοστά.

Εποχή σποράς - Θερμοκρασία βλάστησης

Φυτεύουμε την άνοιξη όταν οι θερμοκρασίες είναι 18-32 C.

Προτεινόμενη εποχή σποράς για υπαίθρια καλλιέργεια:

Μάιος

Βάθος φύτευσης

1.5-2.5 εκατοστά. Μουσκεύουμε τους σπόρους για 3-4 ώρες πριν την σπορά. Ημέρες βλάστησης: 5-10

Μεταφύτευση

Ανάλογα την ποικιλία και της συνθήκες ανάπτυξης συνήθως 30-35 ημέρες μετά. Μπορούμε να κάνουμε και άμεση σπορά χωρίς μεταφύτευση.

Ωρίμανση

50-60 ημέρες μετά την μεταφύτευση ανάλογα με την ποικιλία και τη θερμοκρασία.

Πως τρώγονται

Οι μπάμιες τρώγονται μαγειρεμένες, σκέτες ή με κρέας, γίνονται κονσέρβες ή τουρσί με πίκλες. Πριν μαγειρευτούν συνηθίζεται να μουλιάζονται σε ξύδι και νερό, προκειμένου να μην έχουν βλεννώδη υφή όταν τρώγονται.

Στις ΗΠΑ συνηθίζεται να τρώγονται και τηγανιτές ή σε ένα είδος "σούπας" με κρέας και μπάμιες που ονομάζεται "gumbo", ενώ σε μερικές χώρες τα σπόρια χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο του καφέ. Στις χώρες της ανατολής τα παλιά χρόνια χρησιμοποιούσαν τα φύλλα και τους άγουρους καρπούς για κατάπλασμα κατά του πόνου.

Σας προτείνουμε νόστιμες και γρήγορες συνταγές:

Μπάμιες με πιπεριές

Ροφός πλακί με μπάμιες και πατάτες