Όλα τα ξυλώδη δασικά φυτά με ψηλούς και χοντρούς κορμούς, που δεν είναι θάμνοι, λέγονται δέντρα. Στα Άγραφα όμως και τη Ρούμελη, δέντρα ονομάζουμε τις δρυς, γιατί αυτές κυριαρχούν στα κακοτράχηλα βουνά της Πίνδου. Όταν στ’ Άγραφα και τη Ρούμελη λένε ξυλεία δέντρινη, εννοούνε δρύινη.
Η Ελλάδα είναι χώρα των δρυμών. Αυτοί κυριαρχούν στον τόπο μας και αποτελούν το εθνικό μας δάσος, όπως ο πλάτανος αποτελεί, καθώς είπαμε στην ιστορία του, το εθνικό μας δέντρο.
Ο αείμνηστος λαογράφος Δ. Λουκόπουλος μας πληροφορεί πως, καίτοι ορεινός Ρουμελιώτης, μόλις το 1928 έμαθε για πρώτη φορά σ’ ένα ταξίδι του στ’ Άγραφα, πως «υπάρχουν δυο είδη – κι όχι ένα – δρυός, τα ημεράδια και οι πλατίτσες. Τα πρώτα με στενά, και τα δεύτερα με πλατειά φύλλα…» Κι όμως πάλι δεν κατατοπίστηκε καλά. Όχι δυο, αλλά δέκα περίπου είναι τα είδη των ελληνικών δρυών, που σχηματίζουν τους μεγάλους ελληνικούς δρυμώνες ή, όπως τους λέει ο Αριστοτέλης, δρυμούς.
Ένας μη ειδικός δύσκολα βέβαια θα τα ξεχώριζε. Οι βουνίσιοι όμως χωρικοί μας, που λημεριάζουν στους λόγγους και τα ρουμάνια, τα ξέρουν από την καλή και με το ιδιαίτερο όνομά τους.
-Η πλατίτσα ή πλατοκλάρι ή γρανίτσα. Είναι το πιο ευκολογνώριστο είδος απ’ όλες τις φυλλοβόλες δρυς. Έχει τα παχύτερα (δερματώδη) και μεγαλύτερα φύλλα, γι’ αυτό και ονομάζεται πλατύφυλλος. Κάποτε απάντησα ένα φύλλο πλατίτσας με μάκρος 30 πόντους. Επειδή τα φύλλα αυτά τα τρώνε πολύ τα βόδια, σε μερικά χωριά της Φθιώτιδας (Γιαννιτσού) η δρυς αυτή ονομάζεται βοϊδόκι. Φυλλορροεί γρηγορότερα απ’ όλες τις δρυς (Σεπτέμβριο με Οκτώβριο). Μια τέτοια πελώρια δρυ –ύψος 22 μ. και περιφέρεια κορμού 5,50 μ.-σώζεται στο δάσος Κάπελη, κοντά στο δρόμο Αμαλιάδας-Δίβρης. Σ’ αυτή ο Ιμπραήμ πασάς κρέμασε τον παπά του χωριού, γι’ αυτό ονομάστηκε «του Παπά το Δέντρο».
-Η άμισχος δρυς ροτσόκι ή κελάνι. Τα φύλλα της έχουν μικρό κοτσάνι, ενώ οι καρποί της είναι σχεδόν κολλητοί στον κλάδο, χωρίς κοτσάνι. Έχει το καλύτερο ξύλο και φυλλορροεί αργά το Χειμώνα.
-Η χνοώδη δρυς, το ημεράδι ή ρουπάκι (από το ρώπαξ-κος), με ωραία μικρά φύλλα με αλαφρό χνούδι στο κάτω μέρος.
-Δρυς η έμμισχος και δρυς η μισχανθής. Ομοιότατα μεταξύ τους είδη, με μόνη αξιόλογη διάκριση το χνούδι που υπάρχει στα φύλλα της πρώτης. Και τα δυο αυτά είδη έχουν το δημοτικό όνομα ρένια και ξαπλώνονται και χαμηλότερα από τη ζώνη των δρυών έως την παραλία. Είναι οι συνηθισμένες δρυς που συναντάμε στους κάμπους σε δασύλλια, άλση, κήπους και δεντροστοιχίες. Στον Εθνικό Κήπο υπάρχουν μερικά, ηγεμονικά πράγματι, τέτοια δέντρα. Στο μεγαλόπρεπο της μορφής τους ίσως οφείλεται το βασιλικό τους όνομα.
-Δρυς η ευθύφλοιος, το γνωστό τσέρνο. Είναι όπως κ’ η πλατίτσα σημαδιακό είδος δρυός. Ξεχωρίζει καλά από τα μακρουλά, γλωσσοειδή φύλλα του και τα μουστακάτα λέπια που έχουν τα κύπελλα των καρπών του. Ζει στα υψηλότερα μέρη της ζώνης των δρυών μέχρι των ελατιάδων, στους οποίους και εισχωρεί.
-Δρυς ή μακεδονική. Στην Ήπειρο τη λένε κρίπνα. Τα φύλλα της είναι όμοια με της καστανιάς, λίγο μεγαλύτερα στο μέγεθος. Απαντά στην Πίνδο και τη Μακεδονία μέχρι την Βέροια.
-Βαλανιδιά. Είναι γνωστή από τα γνωστά χοντρά της κύπελλα των βαλανιδιών, τα οποία είναι πολύτιμη πρώτη ύλη της βυρσοδεψίας.
Το διαβάσαμε στο gardikiomilaion.wordpress.com
